Türkiye’de yabancıların çalışabilmesi için yasal düzenlemeler çerçevesinde çalışma izni almaları gerekmektedir. Seydikemer Avukat Ceren DÜNDAR Avukatlık Ofisi olarak bu makalede, yabancıların Türkiye’de çalışma izni alması prosedürünü, ilgili mevzuata ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nün (UİGM) resmi bilgilerine dayanarak detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Çalışma İzninin Hukuki Dayanağı ve Önemi

Yabancıların Türkiye’de çalışma izinleri, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu (YUKK) ve ilgili yönetmelikler ile düzenlenmektedir. Çalışma izni, yabancıların Türkiye’de yasal olarak çalışabilmelerinin ve sosyal güvenlik haklarından yararlanabilmelerinin temel şartıdır. İzinsiz çalışan yabancılar ve onları çalıştıran işverenler hakkında idari ve cezai yaptırımlar uygulanabilir.

Çalışma İzni Başvuru Türleri

ÇSGB UİGM’nin resmi internet sitesinde belirtildiği üzere, başlıca çalışma izni başvuru türleri şunlardır:

• Yurt Dışı Başvurusu: Yabancının henüz Türkiye’de bulunmadığı durumlarda, kendi ülkesindeki Türkiye Cumhuriyeti dış temsilciliğine (konsolosluk veya büyükelçilik) başvurarak çalışma vizesi alması gerekmektedir. Bu başvuru sonucunda yabancıya bir referans numarası verilir. Daha sonra işveren, bu referans numarası ile UİGM’ye online başvuru yapar.
• Yurt İçi Başvurusu: Yabancının Türkiye’de geçerli bir ikamet izni (en az altı ay süreli) bulunuyorsa, doğrudan UİGM’ye online başvuru yapılabilir. İkamet izni olmayan bazı yabancılar için UİGM’nin belirlediği özel şartlar çerçevesinde başvuru imkânı bulunmaktadır.
• Uluslararası Koruma Sağlanan Yabancılar İçin Çalışma İzin Başvurusu: Türkiye’de uluslararası koruma statüsünde bulunan yabancılar, belirli şartları sağlamaları halinde çalışma izni başvurusunda bulunabilirler.

Çalışma İzni Başvuru Süreci

Çalışma izni başvuru süreci genel olarak aşağıdaki adımları içerir:

1. Online Başvuru: Başvurular, ÇSGB UİGM’nin online sistemi üzerinden elektronik ortamda yapılır. Yurt dışı başvurularında, yabancı öncelikle dış temsilciliğe başvurarak referans numarası alır.
2. Gerekli Belgelerin Hazırlanması: Başvuru türüne göre değişen belgelerin eksiksiz olarak hazırlanması gerekmektedir. Bu belgeler genellikle işveren ve yabancıya ait bilgileri, iş sözleşmesini, yabancının niteliklerini gösteren belgeleri ve ikamet izni (varsa) gibi belgeleri içerir.
3. Belgelerin Ulaştırılması: Online başvurunun ardından, belirli bir süre içinde (genellikle 6 iş günü) gerekli belgelerin UİGM’ye ulaştırılması gerekmektedir.
4. Değerlendirme ve Karar: UİGM, başvuruyu değerlendirir ve çalışma izni verilip verilmeyeceğine karar verir. Değerlendirme sürecinde, yabancının nitelikleri, iş piyasası durumu, kamu düzeni ve güvenliği gibi faktörler göz önünde bulundurulur.
5. Çalışma İzninin Verilmesi: Başvuru olumlu sonuçlanırsa, yabancıya çalışma izni verilir. Çalışma izni, ikamet izni yerine geçer (YUKK m. 27).
6. Adres Kayıt Sistemi Kaydı: Çalışma izni alarak Türkiye’ye gelen yabancılar, giriş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurarak adres kayıt sistemine kayıtlarını yaptırmak zorundadırlar.

Çalışma İzni Türleri ve Süreleri (ÇSGB UİGM)

Çalışma izinleri, belirli bir süre için verilir ve uzatılabilir. Ayrıca, farklı çalışma izni türleri bulunmaktadır:

• Süreli Çalışma İzni: Genellikle bir yıl süreyle verilir ve daha sonra uzatılabilir.
• Süresiz Çalışma İzni: Türkiye’de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar süresiz çalışma iznine başvurabilirler.
• Bağımsız Çalışma İzni: Kendi adına ve hesabına çalışacak yabancılar için verilir.

Çalışma İzni Muafiyeti (YUKK m. 55)

Bazı durumlarda yabancılar çalışma izni almadan Türkiye’de çalışabilirler. YUKK m. 55’te belirtilen bu durumlar, genellikle belirli meslek grupları, uluslararası anlaşmalar ve özel statüler için geçerlidir. Bu konu hakkında detaylı bilgi almak için avukatınıza danışmanız önerilir.

Avukatın Desteği

Çalışma izni başvuru süreci karmaşık ve detaylı prosedürler içerir. Bir avukat, bu süreçte aşağıdaki konularda yardımcı olabilir:

• Başvuru Türünün Belirlenmesi: Yabancının durumuna en uygun başvuru türünün belirlenmesi.

Sistem üzerinden yapılan bu çalışma izni başvurularında, avukatınız size en uygun başvuru usulünü belirlemekte ve size yol göstermektedir. Yanlış başvuru türünün seçilmesi, başvurunuzun olumsuz yanıtlanmasına neden olacağından bu noktada avukat ile çalışmaya önem vermenizi tavsiye ederiz.

• Gerekli Belgelerin Hazırlanması: Başvuru için gerekli belgelerin eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlanması.

Belgelerinizin eksiksiz şekilde hazırlanması halinde başvurunuz işleme alınır. Bu noktada avukatınız size en doğru yönlendirmeyi yapacaktır.

• Online Başvurunun Yapılması ve Takibi: Online başvuru sürecinin yönetilmesi ve başvurunun takibi.

Çalışma izni başvuruları sistem üzerinden yapıldığından ve başvuru sahibi yabancı olduğundan sürecin takibi bu kimseler için güç olmaktadır. Hangi başvuru türünün seçileceğinden başvuru yapılıp süreçcin takip edilmesine ve devamında gelen başvuru sonucuna ilişkin işlemlerin yapılması için hukuki danışmanlık almanızı tavsiye ederiz.

• İdari Süreçlerin Takibi: UİGM ile iletişim kurulması ve idari süreçlerin takip edilmesi.
• Hukuki Danışmanlık: Çalışma izni mevzuatı ve ilgili diğer konularda hukuki danışmanlık verilmesi.
• Ret Kararlarına İtiraz: Çalışma izni başvurusunun reddedilmesi durumunda itiraz süreçlerinin yönetilmesi.

Önemli Notlar:

• Başvuru sahibi: Çalışma izni başvuruları, işveren tarafından veya yabancı tarafından yapılabilir. Ancak, genellikle işveren tarafından yapılması tercih edilir. Sistem üzerinden bu başvuruların tamamlanabilmesi için yabancı işverenin Türkiye’de kabul edilen, geçerli bir elektronik imzası olması gerekmektedir.
• Çalışma izni başvurularında, yabancının nitelikleri, eğitimi, mesleki deneyimi ve Türkiye’de yapacağı işin niteliği önemli rol oynar.
• Çalışma izni mevzuatı sürekli olarak değişebilir. Bu nedenle, güncel mevzuatı takip etmek ve bir avukattan danışmanlık almak önemlidir.

Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye yerine geçmez. Özel durumunuzla ilgili hukuki danışmanlık almak için bir avukata başvurmanız önerilir.