Ortaklığın giderilmesi davası, diğer adıyla izale-i şüyu davası, birden fazla kişinin paylı veya elbirliği mülkiyetine sahip olduğu taşınır veya taşınmaz malların ortaklığının sona erdirilmesi ve paydaşlar arasında paylaştırılması için açılan bir dava türüdür. Bu makalede, ortaklığın giderilmesi davası hakkında genel bilgiler ve bir avukatın bu süreçteki desteği ele alınacaktır.

Ortaklığın Hukuki Temeli (Türk Medeni Kanunu)

Ortaklık, Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 688 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

• Paylı Mülkiyet (TMK m. 688 vd.): Her paydaşın malın tamamı üzerinde belirli bir paya sahip olduğu mülkiyet türüdür. Her paydaş, payı oranında malın gelirlerinden yararlanır ve giderlerine katılır. Örneğin, bir tarlanın 1/2’si A’nın, 1/4’ü B’nin ve 1/4’ü C’nin olabilir.
• Elbirliği Mülkiyeti (TMK m. 701 vd.): Kanun veya sözleşme gereğince aralarında ortaklık bağı bulunan kişilerin, ortaklıkları devam ettiği sürece, malın tamamına birlikte sahip oldukları mülkiyet türüdür. Genellikle miras ortaklıklarında görülür.

Davanın Tarafları

Davanın tarafları, ortaklığa konu mal üzerinde pay sahibi olan tüm kişilerdir. Davayı açan paydaşa “davacı”, diğer paydaşlara ise “davalı” denir.

Dava Açma Nedenleri

Ortaklığın giderilmesi davası genellikle aşağıdaki durumlarda açılır:

• Miras yoluyla kalan malların mirasçılar arasında paylaştırılmasında anlaşmazlık çıkması.
• Ortak alınan bir taşınmazın ortaklar arasında nasıl kullanılacağı veya paylaşılacağı konusunda anlaşmazlık çıkması.
• Evlilik birliği içinde edinilen malların boşanma sonrası paylaşımında anlaşmazlık çıkması.

Davada İzlenen Yollar

Mahkeme, ortaklığın giderilmesi için iki temel yol izler:

1. Aynen Taksim (Bölünerek Paylaştırma): Ortaklığa konu malın niteliği uygunsa, mal paydaşlar arasında payları oranında bölünerek paylaştırılır. Örneğin, bir tarlanın bölünerek parsellere ayrılması ve her paydaşa bir parsel verilmesi gibi.
2. Satış ve Bedelin Paylaştırılması: Malın aynen taksimi mümkün değilse (bu husus ilgili yer belediyesine yazılacak müzekkere ile bilirkişi raporları ışığında aydınlatılır), mahkeme malın satışına karar verir. Satış, genellikle icra yoluyla açık artırma şeklinde yapılır. Elde edilen satış bedeli, paydaşlar arasında payları oranında paylaştırılır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Ortaklığın giderilmesi davasında görevli mahkeme, Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Yetkili mahkeme ise, taşınmaz mallar için taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi, taşınır mallar için ise davalının yerleşim yeri mahkemesidir.

Dava Süreci ve İzlenecek Yollar (Hukuk Muhakemeleri Kanunu)

Ortaklığın giderilmesi davası, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) hükümlerine göre yürütülür.

1. Dava Açılması: Davacı, diğer paydaşlara karşı Sulh Hukuk Mahkemesi’nde dava açar. Dava dilekçesinde, ortaklığa konu mal, paydaşların kimlik bilgileri ve paylaşım talebi belirtilir.
2. Duruşmalar: Mahkeme, tarafları dinler, delilleri inceler ve bilirkişi incelemesi yaptırabilir.
3. Karar: Mahkeme, ortaklığın giderilmesine karar verir. Bu karar, malın aynen taksimi veya satılarak bedelinin paylaştırılması şeklinde olabilir.

Yargıtay İçtihatları

• Yargıtay 14. HD., E. 2016/11750 K. 2019/5482 T. 10.9.2019: “…ortaklığın giderilmesi davalarında öncelikle aynen taksim imkanının araştırılması, bunun mümkün olmaması halinde satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmesi gerekmektedir.” Bu karar, aynen taksimin önceliğini vurgulamaktadır.
• Yargıtay 6. HD., E. 2014/1195 K. 2014/1195 T. 11.2.2014: “…satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmesi halinde, satışın açık artırma yoluyla ve rayiç bedel üzerinden yapılması gerekmektedir.” Bu karar, satışın adil bir şekilde yapılmasının önemini belirtmektedir.
• Yargıtay 8. HD., E. 2017/19301 K. 2019/10892 T. 28.11.2019: “…elbirliği mülkiyetinde ortaklığın giderilmesi davası açılabilmesi için öncelikle elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi veya ortaklığın sona ermesi gerekmektedir.” Bu karar, elbirliği mülkiyetindeki farklı prosedürü açıklamaktadır.

Avukatın Desteği

Ortaklığın giderilmesi davası, karmaşık hukuki prosedürler içerdiğinden ve paydaşlar arasında anlaşmazlıklar çıkabildiğinden, bir avukattan hukuki destek almak önemlidir. Avukat şu konularda yardımcı olabilir:

• Hukuki Danışmanlık: Paydaşların hak ve yükümlülükleri hakkında bilgilendirme.
• Dava Dilekçesi ve Diğer Belgelerin Hazırlanması: Usulüne uygun dava dilekçesi ve diğer gerekli belgelerin hazırlanması.
• Delil Toplama ve Sunma: Davayı destekleyecek delillerin toplanması ve mahkemeye sunulması.
• Bilirkişi İncelemesi Takibi: Malın değerinin tespiti için bilirkişi incelemesi talep edilmesi ve sürecin takip edilmesi.

Özellikle bu aşamada, avukatın takibi müvekkili hak kayıplarından korur. Bilirkişilerin ilgili yer hakkında tespit etmiş olduğu değer, genellikle düşük kalmaktadır. Ortaklığın giderilmesi davasını bir avukat ile takip etmeniz halinde, teknik bilgi gerektiren bu konuda avukatınız titizlikle takip sağlayacaktır.

• Müzakereler ve Uzlaşma: Paydaşlar arasında uzlaşma sağlanması için müzakereler yürütülmesi.

Ortaklığın giderilmesi davası, dava öncesi arabuluculuk müzakeresini gerektiren davalardandır. Bu süreçte avukat ile temsil edilmeniz hem muhtemelen yakınınız olan davalılar ile aranızda açılacak bu davanın kişisel bir husumete evrilmesinin önüne geçmekte, hem de taleplerinizin daha net şekilde aktarılmasını ve sonuç almayı kolaylaştırmaktadır.

• Yasal Temsil: Duruşmalarda ve diğer yasal süreçlerde müvekkilin temsil edilmesi.
• Satış Sürecinin Takibi: Satış kararı verilmesi halinde, satış sürecinin takip edilmesi ve müvekkilin haklarının korunması.

İşbu davaların en önemli kısmı da mahkemece verilen satış kararından sonra satış dosyasının takibidir. Bu noktada yapılacak kıymet takdiri çok önemlidir çünkü yargılama bitip satış gerçekleştikten sonra elinize kalacak para esasen bu aşamada tespit edilmektedir. Taşınmazın bedelinin doğru tespiti, taşınmaz üzerinde yer alan şeylerin (muhdesatlar) bedeli ve bu muhdesatın kime ait olduğunun tespiti ise ayrı bir dava açılmasını gerektirir. Hakkında izalayi şuyu istenen taşınmaz üzerinde sizin inşa etmiş olduğunuz ev-ahır vb yapılar içi veya bu yer üzerine ekmiş olduğunuz her türlü ağaç-bitki için ayrıca bedel tespiti gerekmektedir. Nitekim taşınmaz üzerinde yer alan bu eklemeler, taşınmazın satışı ile birlikte pek tabi olarak taşınmazı satın alana geçecektir. Tüm bu aşamaların titizlikle yürütülmesi için davanızı, alanında uzman bir avukat ile yürütmenizi tavsiye ederiz.

Sonuç

Ortaklığın giderilmesi davası, paydaşlar arasındaki mülkiyet ilişkisini sona erdiren önemli bir hukuki araçtır. Ancak, bu süreç karmaşık ve teknik bilgi gerektirdiğinden, bir avukattan profesyonel hukuki destek almak hak kayıplarını önlemek ve sürecin adil bir şekilde sonuçlanmasını sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.

Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye yerine geçmez. Özel durumunuzla ilgili hukuki danışmanlık almak için bir avukata başvurmanız önerilir. Bizden destek almak için web sitemizde yer alan “çevrimiçi destek al” kısmından form doldurabilir veya telefon numaramız & email adresimizden bize ulaşabilirsiniz.