İmar kirliliği ve mühür fekki suçları, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve İmar Kanunu kapsamında düzenlenen ve sıklıkla karşılaşılan suçlardandır. Bu suçların yargılama prosedürleri ve bilgilendirme için hazırladığımız bu makale yalnızca temel bilgileri içermektedir ve hukuki tavsiye yerine geçmez.

İmar Kirliliği Suçu (TCK m. 184)

İmar kirliliği suçu, ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapı inşa etmek veya bu yapıların kullanılmasına izin vermek şeklinde ortaya çıkar. Bu suç, çevreye karşı işlenen suçlar arasında yer alır ve toplumun sağlıklı çevrede yaşama hakkını korumayı amaçlar.

İmar Kirliliği Suçunun Unsurları:

• Ruhsatsız Yapı İnşa Etmek: İlgili belediyeden veya yetkili merciden yapı ruhsatı almadan inşaat faaliyetine başlamak veya yapıyı tamamlamak.
• Ruhsata Aykırı Yapı İnşa Etmek: Alınan ruhsata aykırı olarak yapıda değişiklikler yapmak, eklemeler inşa etmek veya ruhsatta belirtilen ölçüleri aşmak.
• Ruhsatsız Yapıya Elektrik, Su veya Telefon Bağlantısı Sağlamak: Ruhsatsız bir yapının kullanılmasına olanak sağlamak amacıyla bu tür bağlantıların yapılmasına izin vermek.
• Yapı Kullanma İzni Olmayan Yapılarda Sınai Faaliyet İcrasına Müsaade Etmek: Yapı kullanma izni (iskan) olmayan binalarda ticari veya sınai faaliyetlerin yürütülmesine göz yummak.

İmar Kirliliği Suçunda Yargılama Prosedürü:

• Soruşturma Aşaması: İmar kirliliği suçu, şikayete tabi bir suç değildir. Savcılık, suçun işlendiği ihbarını aldığında veya durumu tespit ettiğinde resen soruşturma başlatır. Bu aşamada deliller toplanır, bilirkişi incelemesi yapılır ve şüpheli ifadeleri alınır.

İmar kirliliğine neden olma suçu ile ilgili olarak kollukta/savcılıkta vermiş olduğunuz ilk ifade; yargılamanın sonucunu belirlemektedir dersek, abartmış olmayız. Öyle ki, yalnızca imar kirliliğine neden olma suçunda değil, kanunlarımızda düzenlenen diğer suçların soruşturulmasında da şüphelinin ilk ifadesi yargılamanın seyrini hatta sonucunu belirlemektedir. Verilen bu ilk ifadede beyan edilen hususları geri almak pek çok zaman mümkün olmamaktadır. Bu yüzden ilgili suçla ilgili ilk tebligatı aldığınızda (gerek soruşturma kısmı gerek idari para cezasına ilişkin tebligatı aldığınızda) gecikmeksizin bir avukattan hukuki destek almanız hakkınızda yürütülecek soruşturma ve kovuşturma aşamalarının seyri için elzemdir.

• Kovuşturma Aşaması: Savcılık, yeterli delil bulunması halinde iddianame düzenleyerek mahkemeye sunar. Mahkeme, iddianameyi kabul ederse kovuşturma aşaması başlar. Duruşmalar yapılır, tanıklar dinlenir ve deliller değerlendirilir.
• Ceza: İmar kirliliği suçunun cezası, TCK m. 184’te belirtildiği gibi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak, failin yapıyı imar planına ve ruhsatına uygun hale getirmesi durumunda kamu davası açılmaz, açılmış olan dava düşer ve mahkûm olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar (TCK m. 184/5).

Mühür Fekki Suçu (TCK m. 203)

Mühür fekki suçu (mühür bozma) yetkili makamlar tarafından konulan bir mührü kırmak, bozmak veya etkisiz hale getirmek anlamına gelir. Bu suç, devletin egemenlik yetkisine karşı işlenen bir suçtur.

Mühür Fekki Suçunun Unsurları:

• Yetkili Makam Tarafından Konulmuş Bir Mühürün Bulunması: Mühür, kanun veya yetkili mercilerin emriyle konulmuş olmalıdır.
• Mührün Kırılması, Bozulması veya Etkisiz Hale Getirilmesi: Mührün fiziksel olarak zarar görmesi veya amacına uygun kullanılmasını engelleyecek şekilde müdahale edilmesi.

Mühür Fekki Suçunda Yargılama Prosedürü:

• Soruşturma ve Kovuşturma Aşamaları: İmar kirliliği suçunda olduğu gibi, mühür fekki suçu da şikayete tabi değildir ve savcılık resen soruşturma başlatır. Kovuşturma aşamasında deliller değerlendirilir ve mahkeme kararını verir.
• Ceza: Mühür fekki suçunun cezası, TCK m. 203’te belirtildiği gibi, altı aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.

Mühür Fekki ve İmar Kirliliği Suçlarının Birlikteliği: Yapı Tatil Zaptı ve Kaçak Yapılar

İmar mevzuatına aykırı yapılaşma, kentlerin düzenli gelişimi ve çevre sağlığı açısından ciddi sorunlara yol açmaktadır. Bu nedenle, ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapıların tespiti halinde, yetkili idareler tarafından yapı tatil zaptı düzenlenerek yapının inşası durdurulur ve mühürlenir. Ancak, bazı durumlarda bu mühürlerin fekki (bozulması) ve yapıya devam edilmesi söz konusu olmaktadır. Yazımızın aşağıdaki kısımlarında, mühür fekki suçunun imar kirliliği suçuyla ilişkisini ve özellikle yapı tatil zaptı ile mühürlenmiş kaçak yapıların kullanılmaya veya inşaata devam edilmesi halini inceleyeceğiz.

Yapı Tatil Zaptı ve Mühürleme İşlemi

İmar Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca, ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapılar tespit edildiğinde, ilgili belediye veya yetkili idare tarafından yapı tatil zaptı düzenlenir. Bu zapt ile yapının inşası derhal durdurulur ve yapı mühürlenir. Mühürleme işlemi, yapının fiziki olarak kullanımını engellemek ve inşaat faaliyetlerine devam edilmesini önlemek amacıyla yapılır. Mühür, yetkili idarenin resmi bir işlemidir ve bu mührün bozulması, TCK m. 203’te düzenlenen mühür fekki suçunu oluşturur.

Mühür Fekki Suçunun İmar Kirliliği Suçuyla İlişkisi

Mühür fekki suçu, genellikle imar kirliliği suçuyla birlikte işlenmektedir. Özellikle, yapı tatil zaptı ile mühürlenmiş bir yapının mührünün kırılarak inşaata devam edilmesi veya yapının kullanılması, hem imar kirliliği suçunu (TCK m. 184) hem de mühür fekki suçunu (TCK m. 203) oluşturur. Bu durumda, fail hakkında her iki suçtan da ayrı ayrı soruşturma ve kovuşturma yapılır ve her iki suç için de ayrı ayrı ceza verilir.

Kaçak Yapılarda Mühür Fekki ve Sonuçları

Kaçak bir yapının yapı tatil zaptı ile mühürlenmesine rağmen, mührün kırılarak inşaata devam edilmesi veya yapının kullanılması, aşağıdaki sonuçları doğurur:

• İmar Kirliliği Suçunun Tekrarı veya Devamı: Mühür fekki ile birlikte inşaata devam edilmesi, imar kirliliği suçunun devamı anlamına gelir. Yapının tamamlanması veya kullanılması halinde ise, imar kirliliği suçu daha da ağırlaşabilir.
• Mühür Fekki Suçu: Mührün kırılarak etkisiz hale getirilmesi, TCK m. 203’te düzenlenen mühür fekki suçunu oluşturur. Bu suçun cezası, altı aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
• Yıkım Kararı: Kaçak yapılar hakkında yıkım kararı alınabilir. Mühür fekki, yıkım sürecini etkilemez ve yıkım kararı uygulanmaya devam eder.
• İdari Para Cezaları: İmar Kanunu ve ilgili yönetmelikler uyarınca, kaçak yapılaşma ve mühür fekki nedeniyle idari para cezaları da uygulanabilir. (İmar Kanunu dolayısıyla uygulanan işbu idari para cezaları ve bu cezaların iptali için izlenecek hukuki yollar için “İmar Kirliliği (Kaçak Yapı) ve Mühür Fekki Suçları Nedeniyle Uygulanan İdari Para Cezalarının İptali“ başlıklı makalemize bakabilirsiniz.)

Örnek Senaryo:

Bir kişi, ruhsatsız bir yapı inşa etmeye başlar. Belediye tarafından yapı tatil zaptı düzenlenir ve yapı mühürlenir. Ancak, bu kişi mührü kırarak inşaata devam eder ve yapıyı tamamlar. Bu durumda, söz konusu kişi hem imar kirliliği suçundan (TCK m. 184) hem de mühür fekki suçundan (TCK m. 203) ayrı ayrı cezalandırılır. Ayrıca, yapı hakkında yıkım kararı da verilebilir.

Avukat Desteğinin Önemi

Bu tür durumlarda bir avukata danışmak, hakların korunması ve yasal sürecin doğru bir şekilde yönetilmesi açısından büyük önem taşır. Bir avukat aşağıdaki konularda yardımcı olabilir:

• Hukuki Değerlendirme: Olayın hukuki boyutunu değerlendirmek ve müvekkiline bilgi vermek.
• Savunma Stratejisi: Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında etkili bir savunma stratejisi oluşturmak.
• Yasal Hakları Koruma: Müvekkilinin yasal haklarını korumak ve adil bir yargılama süreci sağlamak.
• İdari Başvurular: Yıkım kararına karşı idari başvuru yollarını değerlendirmek. Uygulanan idari para cezalarının iptali.
• Uzlaşma ve Çözüm Yolları: Mümkünse uzlaşma veya diğer yasal çözümlerle ceza almaktan kaçınmak veya cezayı hafifletmek için çalışmak.

Sonuç

Mühür fekki suçu, imar kirliliği suçuyla sıklıkla birlikte işlenen bir suçtur. Özellikle kaçak yapıların mühürlenmesine rağmen inşaata devam edilmesi veya kullanılması, hem imar kirliliği suçunu hem de mühür fekki suçunu oluşturur. Bu nedenle, imar mevzuatına uygun hareket etmek ve yetkili idarelerin kararlarına uymak büyük önem taşır. Bu tür durumlarda bir avukata danışarak hukuki destek almak, olası mağduriyetleri önlemek ve yasal süreci doğru bir şekilde yönetmek açısından kritik öneme sahiptir.

Önemli Notlar:

• İmar kirliliği ve mühür fekki suçları, teknik ve hukuki bilgi gerektiren konulardır. Bu nedenle, bir avukata danışmadan hareket etmemek önemlidir.
• İmar barışı gibi yasal düzenlemeler, belirli koşulları taşıyan yapılar için cezai sorumluluğu ortadan kaldırabilir. Bu konuda bir avukattan bilgi almak faydalı olacaktır.
• Her somut olay farklı özellikler taşıdığı için, genel bilgiler yerine bir avukata danışarak özel durumunuza uygun hukuki tavsiye almanız en doğrusudur.